Czym jest fluoroza zębów?
Fluoroza zębów to zaburzenie mineralizacji szkliwa. Wynika z nadmiernego spożycia fluoru. To nieodwracalne uszkodzenie szkliwa. Powoduje zmiany w wyglądzie i budowie zębów. Prowadzi do zwiększonej porowatości tkanki. Na powierzchni zębów pojawiają się defekty estetyczne. Fluoroza jest problemem kosmetycznym. Zwykle nie powoduje bólu zębów. Nie wpływa też na ich funkcję żucia.
Fluoroza rozwija się, gdy zęby jeszcze się formują. Dotyczy to okresu od życia płodowego do około 8. roku życia. Największe zagrożenie występuje u dzieci od 1 do 4 lat. Patologie częściej obserwuje się w zębach stałych. Fluoroza może jednak wystąpić także na zębach mlecznych. Według danych w Polsce problem dotyczy 6-8% populacji.
Fluor – rola i źródła
Związki fluoru są potrzebne dla rozwoju organizmu. Fluor wzmacnia strukturę zębów. Zwiększa ich odporność na bakterie próchnicotwórcze. Zbyt niskie stężenie fluoru sprzyja próchnicy. Nadmiar fluoru jest szkodliwy.
Fluor dostaje się do organizmu z różnych źródeł. Głównym źródłem jest woda pitna. Może być fluoryzowana. Woda o wysokim stężeniu fluoru jest ryzykiem. Inne źródła to pasty do zębów i płukanki. Zabiegi fluoryzacji w gabinecie też dostarczają fluor. Kumulacja fluoru wynika też z czynników środowiskowych. Nadmierne stosowanie produktów z fluorem jest niewskazane.
Jakie jest optymalne stężenie fluoru w wodzie?
Optymalna zawartość fluoru w wodzie to 1 mg/l. Stężenie powyżej 6 mg/l może wywołać fluorozę u dorosłych. Ciężka fluoroza występuje przy stężeniu powyżej 10 mg/l.
Przyczyny fluorozy zębów
Główną przyczyną fluorozy jest nadmierna podaż fluoru. Dzieje się to w okresie formowania się szkliwa. Kumulacja fluoru w organizmie dziecka jest kluczowa. Zazwyczaj dzieje się to przed 8. rokiem życia. Połknięcie pasty do zębów przez dziecko jest częstą przyczyną. Woda pitna o wysokim stężeniu fluoru to kolejne ryzyko. Niektóre produkty spożywcze też zawierają fluor. Należą do nich herbaty, ryby, rośliny strączkowe.
Fluoroza może wystąpić przy stężeniu fluoru w wodzie przekraczającym 6 mg/l u dorosłych. Najbardziej narażone są dzieci w wieku 6 miesięcy do 6 lat. Nadmiar fluoru zaburza pracę komórek tworzących szkliwo. Ameloblasty nie pracują prawidłowo. Prowadzi to do niepełnej mineralizacji.
Objawy fluorozy zębów
Fluoroza objawia się zmianami w wyglądzie szkliwa. Najczęstsze objawy to białe plamy na zębach. Mogą być małe i łatwo usuwalne (fluoroza wątpliwa). Czasem są to białe, prążkowane lub cętkowane plamki. W bardziej zaawansowanych przypadkach plamy zmieniają kolor. Stają się żółte, brązowe lub czarne. Mogą pojawić się dołki i zagłębienia na powierzchni zębów. W ciężkiej fluorozie całe szkliwo jest uszkodzone. Korona zęba przebarwia się na brunatno. Objawy fluorozy są trwałe. Raz powstała postać fluorozy pozostaje niezmieniona przez całe życie.
Białe plamy na zębach mogą mieć różne przyczyny. Fluoroza jest jedną z nich. Inne to hipomineralizacja i odwapnienie szkliwa. Hipomineralizacja to zaburzenie rozwojowe szkliwa. Odwapnienie to stan przedpróchnicowy. Fluoroza jest rodzajem hipomineralizacji. Jest spowodowana nadmiarem fluoru.
Czy fluoroza może dotyczyć tylko jednego zęba?
Fluoroza zazwyczaj dotyczy wielu zębów. Zmiany są często symetryczne. Występują na tych samych zębach po obu stronach łuku. Rzadziej pojawiają się na pojedynczych zębach.
Rodzaje fluorozy
Klasyfikacja Deana opisuje rodzaje fluorozy. Pomaga ocenić stopień zaawansowania. Wyróżnia się kilka typów. Fluoroza wątpliwa to małe białe plamki. Są często trudne do zauważenia. Fluoroza bardzo łagodna to niewielkie, kredowobiałe obszary. Pokrywają mniej niż 25% powierzchni zęba. Fluoroza łagodna obejmuje większą powierzchnię. Kredowobiałe obszary pokrywają mniej niż 50% powierzchni. Fluoroza umiarkowana charakteryzuje się wyraźnymi, matowymi plamami. Zmiany są bardziej rozległe. Fluoroza ciężka to najcięższa postać. Całe szkliwo jest uszkodzone. Pojawiają się dołki i ubytki. Zęby mogą mieć brunatne przebarwienia. Ta forma jest trudna do wyleczenia.
Objawy fluorozy endemicznej to białe plamy lub paski. Pojawiają się na policzkowej powierzchni zębów. Plamy mogą zmieniać kolor na żółty lub brązowy. Fluoroza zawodowa dotyczy osób pracujących z fluorem. Może prowadzić do uszkodzenia kości szkieletowych. Powoduje też zaburzenia wegetatywno-naczyniowe. Może uszkadzać wątrobę.
Leczenie fluorozy zębów
Leczenie fluorozy zależy od jej stopnia zaawansowania. Łagodne przypadki mogą nie wymagać leczenia. Zmiany kosmetyczne można poprawić. Dostępne są różne metody stomatologii estetycznej. Nowoczesne techniki pozwalają leczyć około 70% przypadków. Według ekspertów
Fluoroza jest zaburzeniem, którego objawy samoistnie nie ustąpią.
Możliwe metody leczenia to:
- Mikroabrazja szkliwa – usuwa cienką warstwę szkliwa ze zmianami.
- Wybielanie zębów – pomaga zredukować kontrast między plamami a zdrowym szkliwem. Metody chemiczne, LED lub laserowe są stosowane.
- Infiltracja żywicą – specjalna żywica wnika w porowate szkliwo. Wyrównuje powierzchnię i kolor.
- Bonding – odbudowa zębów płynnym materiałem kompozytowym. Maskuje przebarwienia.
- Licówki kompozytowe lub porcelanowe – cienkie nakładki maskujące defekty. Stosowane w cięższych przypadkach.
- Korony zębowe – stosowane przy dużych uszkodzeniach szkliwa.
Leczenie fluorozy opiera się też na uzupełnianiu ubytków. Rekonstrukcja zębów jest ważna. Analiza wody pitnej pacjenta może być częścią leczenia. Stomatolog dobiera metodę leczenia indywidualnie. Wybór zależy od typu i nasilenia fluorozy.
Czy wybielanie zębów pomaga przy fluorozie?
Tak, wybielanie może pomóc. Redukuje kontrast między plamami a zdrowym szkliwem. Nie usuwa plam całkowicie. Może poprawić ogólny wygląd zębów.
Zapobieganie fluorozie
Zapobieganie fluorozie jest kluczowe. Polega na kontrolowaniu ilości fluoru. Dotyczy to ilości przyjmowanej przez dziecko. Rodzice powinni zwracać uwagę na skład past do zębów. Należy stosować pasty z odpowiednią zawartością fluoru. Zawartość fluoru dostosowuje się do wieku dziecka. Dla dzieci do 6 lat zaleca się 1000 ppm fluoru. Powyżej 6 lat – 1450 ppm. Dzieci od 6 miesięcy do 2 lat powinny używać pasty 500 ppm F. Powyżej 16 lat można stosować pasty 5000 ppm F trzy razy w tygodniu.
Szczotkowanie zębów dwa razy dziennie jest ważne. Używaj pasty o określonym stężeniu fluoru. Nie połykaj pasty podczas szczotkowania. Rodzice powinni nadzorować szczotkowanie u małych dzieci. Powinni też szczotkować zęby dzieciom w pierwszych latach życia. Stosuj ilość pasty wielkości ziarenka ryżu. Monitoruj zawartość fluoru w wodzie pitnej. Unikaj częstego spożywania wody o wysokim stężeniu fluoru. Można używać wody butelkowanej. Warto zasięgnąć informacji o jakości lokalnej wody.
Inne sugestie zapobiegania to:
- Ograniczenie nadmiernego stosowania produktów z fluorem.
- Wprowadzenie do diety produktów bogatych w wapń.
- Zbilansowana dieta bogata w produkty mleczne.
- Suplementacja wapnia i fosforu w razie potrzeby.
- Regularne wizyty u stomatologa.
Wczesna diagnostyka fluorozy jest ważna. Szczególnie na zębach mlecznych. Minimalizuje to wpływ na późniejsze zęby stałe. Nadzór nad ilością spożywanego fluoru chroni przed fluorozą.
Fluoroza a odwapnienie – różnice
Fluoroza i odwapnienie to dwa różne problemy. Oba mogą objawiać się białymi plamami. Przyczyny są jednak inne. Fluoroza wynika z nadmiaru fluoru. Odwapnienie to utrata minerałów ze szkliwa. Często jest początkiem próchnicy. Odwapnienie wynika z działania kwasów. Kwasy produkują bakterie płytki nazębnej. Niewłaściwa higiena sprzyja odwapnieniu. Białe plamy odwapnieniowe są porowate i matowe. Plamy fluorozowe są zazwyczaj gładkie. Fluoroza rozwija się w okresie formowania zębów. Odwapnienie może wystąpić w każdym wieku. Odwapnienie jest często odwracalne. Remineralizacja może przywrócić minerały. Fluoroza jest nieodwracalna.
Różnice między fluorozą a odwapnieniem są kluczowe. Wymagają różnego podejścia leczniczego. W przypadku zauważenia jakichkolwiek zaburzeń koloru zębów. Należy udać się do dentysty. Specjalista postawi właściwą diagnozę. Wdroży konieczne leczenie.
Obecnie dysponujemy szerokim wachlarzem metod leczniczych – od minimalnie inwazyjnych po zaawansowane procedury stomatologii estetycznej.
– Według ekspertów.
Podsumowanie
Fluoroza zębów to problem estetyczny. Jest wynikiem nadmiaru fluoru w okresie rozwoju zębów. Objawia się białymi lub brązowymi plamami na szkliwie. Najbardziej narażone są małe dzieci. Zapobieganie polega na kontroli ilości fluoru. Szczególnie w paście do zębów i wodzie. Leczenie zależy od nasilenia zmian. Może obejmować mikroabrazję, wybielanie, licówki. Wczesna diagnoza i profilaktyka są najważniejsze. Chronią przed trwałymi zmianami na zębach.
